Η Νιγηρία, μια απο τις μεγαλύτερες χώρες της αφρικανικής ηπείρου με πρωτεύουσα την Αμπούτζα, βρίσκεται στο δυτικό τμήμα και διαρρέεται απο τον ποταμό Νίγηρα, απο τον οποίο πήρε και το όνομά της. Στα 923,768 τετραγωνικά της χιλιόμετρα στριμώχνονται 152,217,341 άνθρωποι, κάνωντας την Νιγηρία την 8 πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου και παράλληλα την πιο πυκνοκατοικημένη. Απο οικονομική άποψη, η Νιγηρία διαθέτει τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου και αυτο την έχει κατατάξει στην Next Eleven λίστα της οικονομικής υφηλίου.
Η ολλανδική Royal Dutch Shell, είναι εταιρία-ηγέτης στην παγκόσμια αγορά καυσίμων. Δραστηριοποιήτε σε πάνω απο 90 χώρες και θεωρήται ως η μεγαλύτερη εταιρία ενέργειας του κόσμου. Είναι μια απο τις πλέον αναγνωρίσιμες επιχηρήσεις του κλάδου και το όνομα της είναι συνυφασμένο με την ποιότητα και τις επιδόσεις, ώντας χρόνια εμπλεκόμενη με τους μηχανοκίνητους αγώνες. Η παραγωγική της ισχύ είναι τεράστια, καθώς αντλεί πάνω απο 3,1 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα στους 44,000 σταθμούς άντλησής της στον κόσμο. Μια απο της κύριες πηγές της αποτελεί το πλούσιο σε μαύρο χρυσό υπέδαφος της Νιγηρίας, τα κοιτάσματα της οποίας άρχισε να εκμεταλεύεται το 1958.
Απο το 1958 και έπειτα, ξεκινά η διαμάχη μεταξύ του λαού της Νιγηρίας και της Shell. Ένας αγώνας που κρατά μέχρι και σήμερα και φαίνεται να τελειώσει μαζί με τα κοιτάσματα του πετρελαίου. Οι πρώτες έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων της χώρας ήρθαν το 1990, όταν συνειδητοποίησαν οτι κερδίζουν ελάχιστα απο την πλόυσια σε γεωλογική άποψη χώρα τους και παράλληλα βλέπουν το περιβάλλον τους να καταστρέφεται, κάνωντας την επιβίωση τους αδύνατη, απο φυσικής και οικονομικής πλευράς. Οι συνεχείς διαρροές καταστρέφουν την χλωρίδα της χώρας, καταδικάζοντας σε αφανισμό την πανίδα αλλά και αυτούς που την εκμεταλεύονται. Το ψάρεμα ήταν σχεδόν απαγορευτικό ενώ τα σημεία κοντά στους σωλήνες αποτελούσαν τοπία Δαντικής κόλασης.
Το 1993, το Κίνημα Επιβίωσης του Λαου των Ογκόνι, Movement for the Survival of the Ogoni People (MOSOP), με μαζικές διαδηλώσεις κατάφερε να ασκήσει τροχοπέδη δύναμη στον πολυεθνικό κολλοσό, που με διαγγέλματα υπέρ της ευσυνηδεισίας του αθώωνε εαυτόν.
Η αλήθεια όμως είναι κάπως διαφορετική.
Η εθνότητα των Ογκόνι, αποτελεί μια μειονοτική Νιγηριανή εθνότητα, που μετα την ανεξαρτητοποίηση της Νιγηρίας το 1960 απο την Βρετανία, κατείχε στο υπέδαφός της 100 πηγάδια με πάνω απο 3000 πετρελαιοκηλίδες. Η εκμετάλευση της Shell σε αυτή την γη δεν είχε προηγούμενο, θέτωντας τους κατοίκους σε έναν άνευ προηγουμένου κίνδυνο για την επιβίωσή τους. Με την κατάσταση στο απροχώρητο, το 1990 οι κάτοικοι συστύνουν στην MOSOP, που αποσκοπούσε στην προστασία τους απο την απειλή της πετρελαικής εταιρίας. Η Shell, κατανοώντας την δεινή κατάσταση των Νιγηριανών και την πρόθεσή τους να υπερασπιστούν με όλους τους τρόπους την γη και τις ζωές τους, δωρωδοκεί την Νιγηριανή κυβέρνηση και ξεκινά μια επιχείρηση εξάλειψης της MOSOP αλλά και κάθε εμποδίου στην άντληση των κοιτασμάτων. Η κυβέρνηση συντάσεται στο πλευρο της εταρίας καθως το 80% των εσόδων της χώρας προέρχονται απο το πετρέλαιο και έτσι ξεκινά ο κύκλος της βίας.
Το 1993 η κυβέρνηση σε συνεργασία με την Shell, θέτει σε εφαρμογή το σχέδιο της. Εκείνη την περίοδο, 40 λέμβοι αποβιβάζουν κυβερνητικά στρατεύματα στην γη των Ογκόνι, οπού πυρπολούν χωρία και σφάζουν πάνω απο 1000 ανθρώπους.Η κυβέρνηση ισχυρίστηκε οτι η MOSOP, ήταν μια οργάνωση που απειλούσε την πολιτική σταθερότητα και διέβλεπε, μέσω αυτής, μια αποσχιτική απειλή και αποφάσισε να ενεργήσει δραστικά καταδιώκοντας τους ηγέτες και υποκινητές των Ογκόνι.
Το 1994, η κυβέρνηση έπειτα απο επιχείρηση της, συλλαμβάνει 9 ηγετικά στελέχη της οργάνωσης, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο αρχηγός της MOSOP Ken Saro-Wiwa.
Ο Saro-Wiwa, ήταν διαρκώς αντιμέτωπος με την Νιγηριανή κυβέρνηση καθώς προάσπιζε διαρκώς τα δικαιώματα των Ογκόνι δημιουργώντας πονοκέφαλο στα στελέχη της Shell. Ώντας βραβευμένος συγγραφέας είχε επιρροή στους κόλπους των Ογκόνι και τους καλούσε στον μη-βίαιο αγώνα του ενάντια στην στηλίτευση της γης τους απο την πετρελαική εταιρία.
Το 1995 η Νιγηριανή κυβέρνηση κρίνει τον Saro-Wiwa και τους υπόλοιπους 8 ένοχους για δολοφονίες και τους καταδικάζει σε θάνατο δια απαγχωνισμού.
Η υπόθεση 'Ogoni Nine' μόλις έχει δημιουργηθεί και κλειδωνίζει την υφήλιο.
Η συμμαχία της κυβέρνησης με την Shell όμως δεν σταματά το κυνήγι. Τα διαβόητα τμήματα της νιγηριανής αστυνομίας 'kill and go' συνεχίζουν να καταστέλουν αιματηρά τις όποιες διαμαρτυρίες με αποκορύφωμα την σφαγή 80 χωρικών και την πυρπόληση των κατοικιών τους στα τέλη της δεκαετίας του 90, εφαρμόζωντας την τεχνική της 'καμμένης γης'.
Η στρατονομία, διαδραμάτησε επίσης ρόλο εκτελεστή, καθώς αναφορές θέλουν χρηματισμένα στελέχη της να εμπλέκονται σε δολοφονίες.
Το τελευταίο τρανταχτό παράδειγμα ανείπωτης βίας της κυβέρνησης με αρωγό την Shell, έλαβε χώρα στο χωριο Biara, όπου μια ειρηνική διαδήλωση εναντίων της κατασκεύης του αγωγού πετρελαίου Rumuekpe-Bomu, καταστάλθηκε με την ολοκληρωτική καταστροφή των σπιτιών τους.
Η MOSOP έχωντας να αντιμετωπίσει τις θηριωδίες της κυβέρνησης και της Shell, περνά σε άλλο τρόπο δράσης. Συνεχίζει τις ειρηνικές διαμαρτυρίες, πιστή στο καταστατικό της, αλλά αρχίζει να σαμποτάρει την εγκαταστάσεις της Shell. Δημιουργεί προβλήματα στην άντληση του πετρελαίου και κάνει την Shell να σκληρήνει την στάση της. Τα επίπεδα της οικολογικής καταστροφής αρχίζουν να γίνονται ορατά και στον υπόλοιπο κόσμο και Διεθνείς Οργανώσεις κάνουν κρούσεις στην εταιρία για περιορισμό της ζημίας. Η Shell όμως βρίσκεται για άλλη μια φορά καλυμμένη, καθώς σύμφωνα με το Νιγηριανό Δίκαιο, δεν υποχρεούται να αναλάβει έργα αποκατάστασης καταστροφών που επέρχονται απο σαμποτάζ. Έτσι η εταιρία συνεχίζει να αντλεί χωρίς προβλήματα. Τον ρόλο της ένοπλης απάντησης των κατοίκων του Δέλτα, ανέλαβε μια άλλη (ένοπλη) οργάνωση, η Movement for the Emancipation of the Niger Delta ("MEND"). Η MEND, απαντούσε με όπλα ενάντια στις επιθέσεις του στρατού εναντίων των αμάχων και στόχος της ήταν και οι εγκαταστάσεις της Shell. Οι αντάρτες της MEND έχουν κατασκευάσει στρατόπεδα στα τροπικά δάση και αμύνονται ενάντια στις απειλές του τόπου τους.
Το Ogoni 9 όμως δεν έχει ξεχαστεί απο την διεθνή κοινότητα.
Για πρώτη φορά ο λαός των Ογκόνι λαμβάνει την στήριξη του εξωτερικού και διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις αναλαμβάνουν να κάνουν την Shell και την κυβέρνηση να πληρώσουν για τα εγκλήματά τους.
Στο Δέλτα εκτός απο την MOSOP, δράση αναλαμβάνουν και άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως οι EarthRights International (ERI), Center for Constitutional Rights (CCR), Paul Hoffman of Schonbrun, DeSimone, Seplow, Harris & Hoffman οι οποίες κάνουν χρήση του δικαιώματος που δίνει το αμερικανικό Δίκαιο σε μη αμερικανούς πολίτες να προσφέυγουν στα δικαστήρια των ΗΠΑ για υποθέσεις που έχουν να κάνουν με εγκλήματα. Η Shell θορυβήται και προσπαθεί με κάθε τρόπο να εμποδίσει αυτές τις αγωγές αλλά όλες τις οι ενστάσεις απορρίπτονται.
Η δίκη τελικά ορίζεται στις 27 Μαίου του 2009 στην Νέα Υόρκη.
Πλήθος δικηγόρων που υπερασπίζονται τους Ογκόνι έχουν το δύσκολο έργο να αντιμετωπίσουν τις νομικές εταιρίες του πετρελαικού κολοσσού. Οι Ογκόνι θα καταθέσουν τα στοιχεία τους που συνδέουν την Shell με την Νιγηριανή κυβέρνηση και τις τακτικές που απο κοινού ακολούθησαν. Ενεργό ρόλο στη δίκη θα έχουν και οι συγγενείς του εκτελεσμένου ηγέτη της MOSOP Saro-Wiwa, με τον αδερφό του Owen να κάνει σοβαρές καταγγελίες. Η οικογένεια του Saro-Wiwa, έχει για πρώτη φορά την ευκαιρία να καταθέσει την εκδοχή της, καθώς στην δίκη του Νιγηριανού συγγραφέα η Shell είχε τον πλήρη έλεγχο του δικαστηρίου χρεώνοντας στον Wiwa και στους άλλους ανυπόστατες κατηγορίες για φόνους. Καταγγελίες θέλουν ανθρώπους της Shell να χτυπούν κατα την διάρκεια της δίκης-κωμωδίας ακόμα και την μητέρα του Wiwa, την ώρα που έβλεπε τον γίο της να καταδικάζεται άδικα.
Στην δίκη της Νέας Υόρκης, πήραν μέρος πολλοί ακόμα μάρτυρες οι οποίοι είτε κατήγγειλαν περιστατικά κρατικής βίας υπο την καθοδήγηση της Shell είτε θύματα βίας που γλύτωσαν.
Υπο αυτές τις κατηγορίες οι συνήγοροι της Shell δηλώνουν πως η εταιρία τους είναι αθώα. Για τα περιστατικά βίας και τις χιλιάδες δολοφονίες κάνουν λόγο για «τραγικά γεγονότα που πραγματοποιούνται από τη νιγηριανή κυβέρνηση στην εξουσία κατά το χρόνο». Όσο για το Ogoni 9, υποστηρίζουν πως οι εναντίων τους κατηγορίες είναι ψευδείς και χωρίς αξία.
Μετά απο λίγους μήνες η Shell καταβάλει ως αποζημίωση το ποσό των 15,5 εκατομυρίων στις οικογένειες των θυμάτων, ενώ παράλληλα συνεχίζει να αποποιείτε οποιαδήποτε ευθύνη για τα γεγονότα τις δεκαετίας του 90΄, κάνωντας λόγο για κυβερνητικές πρακτικές για τις οποίες δεν είχε καμμία γνώση.
Η Shell εξακολουθεί να δραστηριοποιήται στο Δέλτα και στην περιοχή των Ογκόνι μέχρι σήμερα. Η μεγάλη δημοσιότητα σε συνδυασμό με την ασταθή πολιτική κατάσταση της χώρας δίνουν κλιμακούμενο τόνο στα γεγονότα. Το σίγουρο είναι πως οι πολυεθνικές επιχειρήσεις του βεληνεκούς της Shell, αδιαφορούν για τις χώρες στις οποίες αναπτύσουν τον κύκλο των εργασιών τους και πως στον βωμό του κέρδους θυσιάζουν χωρίς δισταγμό περιβάλλον και ζωές. Ο φόρος αίματος για το χρήμα φαίνεται πως δεν έχει τελειωμό.
Φωτογραφικό Υλικό
